Wiadomości

Grupa badawcza pod kierunkiem prof. dr. hab. Bogusława Buszewskiego z Wydziału Chemii UMK weźmie udział w międzynarodowym projekcie ,,Airborne Biomarkers for Colorectal Cancer” (ABC-Cancer), którego celem jest znalezienie małoinwazyjnego narzędzia diagnozy raka jelita grubego.

Trzyletni projekt został pozyskany w konkursie Horyzont 2020 w ramach programu ERA-NET: TRANSCAN-2, Joint Transnational Call for Proposals 2016 on "Minimally and non-invasive methods for early detection and/or progression of cancer”, Transcan-067, KE  (2018-2021).

W skład międzynarodowego konsorcjum, które zrealizuje projekt, wchodzą: Uniwersytet w Maastricht (Holandia), który pełni funkcję lidera, reprezentowany przez prof. dr Frederik-Jan van Schootena; Laboratorium Inżynierii Procesowej IVV Instytutu Fraunhofera (FhG) w Freising (Niemcy), którego koordynatorem jest prof. dr Jonathan Beauchamp; Kliniki Medyczne wraz z Polikliniką III Uniwersytetu w Monachium (Niemcy), koordynowane przez prof. dr. Sebastiana Stintzinga oraz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, który reprezentowany jest przez Katedrę Chemii Środowiska i Bioanalityki Wydziału Chemii wraz z Interdyscyplinarnym Centrum Nowoczesnych Technologii UMK oraz Katedrą i Kliniką Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej Collegium Medium UMK w Bydgoszczy. Koordynatorem polskiej grupy jest prof. dr hab. Bogusław Buszewski, zaś koordynatorem badań klinicznych w całym projekcie jest prof. dr hab. n. med. Marek Jackowski.

Na realizację projektu przyznano 977 367 euro, w tym na część prowadzoną przez polską grupę - 250 000 euro. Operatorem projektu ze strony polskiej jest Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

Głównym celem przedsięwzięcia jest opracowanie nowych metodyk i standardowych protokołów operacyjnych, w tym ujednolicenie metodologii przygotowania i analizy próbek biologicznych oraz przeprowadzenie analizy lotnych związków organicznych (LZO) w kale oraz gazach jelitowych i powietrzu wydychanym za pomocą sprzężonych technik chromatograficznych (GC/MS, GCxGC-TOF/MS) czy spektrometrii ruchliwości jonów (IMS). Do badań będą rekrutowani pacjenci z rakiem jelita grubego (RJG) i zapalnymi chorobami jelit oraz osoby bez patologii jelitowych. Podczas wizyty kwalifikacyjnej od pacjentów pobierane będą próbki kału oraz gazów jelitowych i powietrza wydychanego, a poszczególne grupy zostaną poddane porównaniom klinicznym w celu zdefiniowania potencjalnych markerów LZO związanych z RJG w każdym z mediów biologicznych. Do analizy danych pozyskanych z próbek biologicznych będą zastosowane metody statystyczne (systemy uczące się). Wyniki zostaną porównane i skompilowane w celu identyfikacji potencjalnych biomarkerów oferujących najwyższą czułość i specyficzność testu.

Naukowcy spodziewają się, że w kolejnych etapach projekt pozwoli wyselekcjonować grupę związków charakterystycznych dla raka jelita grubego (drugiego najczęściej występującego złośliwego nowotworu w Europie). Warunkiem jego skutecznego leczenia jest jego jak najwcześniejsze wykrycie, co wymaga wykonywania regularnych badań diagnostycznych. Rutynowe programy badań przesiewowych obejmujące osoby powyżej 50. roku życia są kluczowe w celu wykrywania RJG na poziomie społeczeństwa. Jedną z powszechnie stosowanych metod jest immunochemiczny test na krew utajoną w kale (iFOBT), jednakże jego niska specyficzność i występujący wysoki odsetek wyników fałszywie dodatnich wymaga relatywnie częstej weryfikacji endoskopowej. Wyniki obserwacji wskazują, że ostateczna efektywność tego typu programów przesiewowych zależy od liczby chorych, którzy mając wynik dodatni, poddadzą się dalszej, inwazyjnej kolonoskopii, która daje tu odpowiedź ostateczną. Istnieje zatem potrzeba znalezienia małoinwazyjnego narzędzia diagnostycznego o właściwościach testu przesiewowego, które posiadać będzie wystarczająco wysoką wartość predykcyjną, aby zredukować liczbę wykonywanych niepotrzebnych weryfikacji endoskopowych. Zidentyfikowanie potencjalnych biomarkerów RJG oraz ich wprowadzenie do badań przesiewowych może zapewnić skuteczną metodę postępowania z tym nowotworem.