Wiadomości

Dr hab. Magdalena Kunert-Bajraszewska oraz mgr Carole Roskowiński z Centrum Astronomii UMK znalazły się w międzynarodowym zespole astronomów, który opublikował właśnie nowe mapy nieba, ukazujące setki tysięcy nieznanych dotąd galaktyk.

Dane z pierwszej fazy nowego, wielkiego radiowego przeglądu nieba o niespotykanej dotychczas czułości – realizowane­go przy pomocy interferometru LOFAR (The LOw Frequency ARray) - zostały właśnie opublikowane przez zespół złożony z ponad 200 astronomów z 18 krajów. Powstałe na tej podstawie mapy nieba ra­diowego ukazują setki tysięcy dotychczas nieznanych galaktyk, rzucając nowe światło na wiele proble­mów współczesnej astrofizyki, takie jak m.in. fizyka czarnych dziur czy ewolucja gromad galaktyk. No­wym rezultatom poświęcone zostanie specjalne wydanie czasopisma naukowego Astronomy & Astro­physics, w którym znajdzie się 26 artykułów opisujących nowy przegląd i jego pierwsze rezultaty.

Radioastronomia pozwala dojrzeć niedostępne dla instrumentów optycznych procesy zachodzące we Wszechświecie. W ramach pierwszej części nowego przeglądu nieba LOFAR obserwował czwartą część północnej półkuli niebieskiej – na niskich częstotliwościach radiowych (poniżej 250 MHz; fale o długości ponad metra). Obecnie opublikowane zostało około 10 proc. zebranych danych zawierających około trzystu tysięcy radioźródeł, w znacznej większości będących odległymi galaktykami. Pochodzące z nich sygnały radiowe potrzebowały miliardów lat, by dotrzeć do Ziemi.

Wszystkie artykuły naukowe ze specjalnego wydania dostępne są na stronie Astronomy & Astrophysics

Badania toruńskiego zespołu są finansowane przez Narodowe Centrum Nauki.

LOFAR - Międzynarodowy Teleskop LOFAR (ILT) składa się z europejskiej sieci anten radiowych, połączonych siecią optyczną wysokich prędkości, rozciągająca się przez siedem krajów. Trzy stacje LOFAR znajdują się w Polsce: w okolicach Krakowa (Łazy, Uniwersytet Jagielloński), w okolicach Olsztyna (Bałdy, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski) i w okolicach Poznania (Borówiec, Centrum Badań Kosmicznych PAN). LOFAR został zaprojektowany, zbudowany i jest zarządza­ny przez Holenderski Instytut Radioastronomii – ASTRON, a jego centralna część znajduje się w Exloo w Ho­landii. LOFAR obserwuje poprzez połączenie sygnałów pochodzących z ponad 100 tys. pojedynczych dipoli anteno­wych, wykorzystując potężne komputery, by procesować je tak, jak gdyby był pojedynczą anteną o średnicy 1300 km. Posiada niezrównaną czułość i zdolność do wysokorodzielczościowego obrazowania (czyli umiejętność tworzenia wy­soce szczegółowych map nieba), przez co archiwum danych z LOFAR-a jest największym zbiorem danych astronomicz­nych na świecie, rozdysponowanym między SURFsara (Holandia), Forschungszentrum Jülich (Niemcy) i Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym (Polska). LOFAR przeciera drogę dla SKA (Square Kilometre Array), która będzie największym i najbardziej czułym radioteleskopem na świecie. 

Instytucje publikujące rezultaty: