Ciekawy życiorys miała Anna Staniewicz, dzieląc swe życie między kresami a Toruniem. Ponieważ znaczną część swego aktywnego życia spędziła w Toruniu, warto przypomnieć tę postać.

Życie na kresach

Anna Staniewicz z Butrymów urodziła się 10 lipca 1891 r. na kresach wschodnich w majątku Polesie, powiat Poniewież. Jej przodkowie, rodzina Butrymów, wywodzili się ze starego rodu bojarów litewskich, którzy po unii horodelskiej w 1413 r. zostali przyjęci do herbu Topór. Butrymowie zamieszkiwali licznie na Laudzie, a ich barwny opis znajdujemy w Trylogii Sienkiewiczowskiej.
Anna Staniewicz ukończyła rosyjskie gimnazjum w Szawlach i zdała w nim maturę w 1908 r. W czasie wydarzeń rewolucyjnych w zaborze rosyjskim brała aktywny udział w strajku gimnazjalistów w 1905 r. Po ukończeniu gimnazjum rodzice wysłali ją na dalszą naukę do Warszawy. W 1911 r. ukończyła 2-letnie pomaturalne studium im. St. Staszica o profilu humanistycznym. Po ukończeniu studium wróciła na Litwę i podjęła pracę w szkole w Poniewieżu. W 1914 r. wyszła za mąż za Zygmunta Staniewicza, prawnika i działacza polonijnego na Litwie Kowieńskiej. Zamieszkała w majątku swego męża w Nowej Doli k. Poniewieża. W okresie I wojny pracowała w Kałudze jako wychowawczyni z dziećmi ewakuowanych rodzin polskich. W 1918 r. zorganizowała Ochronkę Polską dla sierot i półsierot.
Po I wojnie światowej w ramach działalności Towarzystwa "Oświata" zorganizowała polski teatr w Poniewieżu, piastując przez wiele lat funkcję jego kierownika. Dokonała dla potrzeb teatru wielu tłumaczeń sztuk rosyjskich na język polski. Była jednocześnie reżyserem i aktorem w wielu wystawianych sztukach. Tak o Annie Staniewicz pisze m. in. Mieczysław Jackiewicz w swej książce "Polskie życie kulturalne w Republice Litewskiej 1919-1940", przytaczając recenzję "Dnia Kowieńskiego" o granej sztuce angielskiej powieściopisarki Barclay pt. "Jane": "Jedną z głównych postaci Janę odtworzyła p. Anna Staniewiczowa, witana owacyjnie przez publiczność, co jest dowodem wielkiego uznania jej dramatycznego talentu. Postać Jany była tak głęboko odczutą, tak zrozumianą jej dusza cierpiąca, że chwilami tragizm, dochodzący do punktu kulminacyjnego, wywoływał wśród widzów ogólne wzruszenie. Toteż jesteśmy wdzięczni za to p. Staniewiczowej i prosimy, by nadal nie robiła sobie tak długich wakacji z wielką szkodą dla naszej sceny".
II wojnę światową Anna Staniewicz szczęśliwie przeżyła, ukrywając się w Poniewieżu, Wilnie i na Żmudzi.

... i w Toruniu

W 1944 r. uciekając przed frontem wschodnim Anna Staniewicz wraz z rodziną przyjechała do Torunia, w którym spędziła pozostałą część swego życia. Zamieszkała z rodziną przy ul. Konopnickiej 6, w kilkurodzinnym drewnianym domu, obok popularnej w Toruniu po II wojnie światowej restauracji "Esplanada". Obecnie zarówno dom jak i budynek restauracji już nie istnieją. Na ich miejscu wybudowano nowe bloki mieszkalne. Zaraz po przyjeździe do Torunia Anna Staniewicz rzuciła się w wir pracy i odbudowę życia kulturalnego w mieście i powiecie toruńskim.
Ówczesne władze powierzyły Annie Staniewicz w 1945 r. organizację i odbudowę sieci bibliotecznej w powiecie toruńskim. Szczególnie pierwsze lata po II wojnie światowej były trudne z uwagi na zniszczenia wojenne, brak funduszy i kadry bibliotecznej oraz braki odpowiednich lokali i bardzo szczupłe księgozbiory. Mimo tych trudności Anna Staniewicz doprowadziła do zorganizowania od podstaw Powiatowej Biblioteki Publicznej w Toruniu i pełnej sieci bibliotek gminnych w powiecie toruńskim. Dzięki swym umiejętnościom merytorycznym i organizacyjnym potrafiła wywalczyć u władz administracyjnych szczebla lokalnego i centralnego odpowiednie środki potrzebne na zakup księgozbiorów, urządzeń bibliotecznych i szkolenie kadry bibliotecznej. Głównie dzięki Annie Staniewicz powiat toruński był przodujący w czytelnictwie w ówczesnym województwie bydgoskim.
Zauważając nieprzeciętne zdolności Anny Staniewicz, z chwilą powstania w 1950 r. Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, Ministerstwo Kultury i Sztuki przeniosło Annę Staniewicz do tejże biblioteki. Pełniła w niej do chwili przejścia na emeryturę funkcję zastępcy dyrektora. Na początku lat 50. opracowała szczegółowy raport analizujący stan bibliotekarstwa i czytelnictwa w całym województwie. Tezy i wnioski raportu Anny Staniewicz stanowiły fundament koncepcji organizacyjnej i funkcjonowania Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. Jako zastępcy dyrektora biblioteki wojewódzkiej, Annie Staniewicz podlegała nadal bezpośrednio do 1962 r. sieć bibliotek powiatu toruńskiego.
Była niestrudzoną propagatorką rozwoju bibliotekarstwa, wygłaszając szereg odczytów i prowadząc liczne kursy w Toruniu i powiecie toruńskim. Była autorką kilkudziesięciu opracowań i artykułów z dziedziny bibliotekarstwa. Należała do Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, pracując przez wiele lat w Zarządzie Okręgu w Bydgoszczy. Za zasługi włożone w rozwój bibliotekarstwa i czytelnictwa w Toruniu, regionie toruńskim i województwie bydgoskim była wielokrotnie wyróżniana i odznaczana, m. in. Medalem 10-lecia w 1955 r., Srebrnym Krzyżem Zasługi w 1957 r., nagrodą I stopnia Ministra Kultury i Sztuki w 1961 r.
Anna Staniewicz zmarła 1 stycznia 1970 r. i została pochowana na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu przy ul. Gałczyńskiego.

Jerzy Żenkiewicz